Beskid Niski od A do Z
B jak…
Bałucianka
Wieś położona 4 km na południowy zachód od Rymanowa Zdroju. Położona nad potokiem o tej samej nazwie (dopływ Taboru). W centrum wsi znajduje się jedna z najstarszych zachowanych na Łemkowszczyźnie drewniana cerkiew p.w. Wniebowzięcia Bogurodzicy.
Bartne
Wieś łańcuchowa w dolinie u południowego podnóża Kornutów, w gminie Sękowa, w powiecie gorlickim (województwo małopolskie). Nazwa miejscowości pochodzi od barci. Bartne słynęło z kamieniarstwa. Tworzone w Bartnem krzyże przydrożne i nagrobki spotkać można w odległych miejscowościach. W czasie I wojny światowej toczyły się tu walki w ramach operacji gorlickiej, o czym świadczy cmentarz z tego okresu.
Besko
Wieś położona na pograniczu Beskidu Niskiego oraz Dołów Jasielsko-Sanockich, w miejscu, gdzie Wisłok po przełamaniu się przez wzgórza Pogórza Bukowskiego wpływa na równinę.
C jak…
Ciechania
Nieistniejąca wieś w pobliżu polsko-słowackiej granicy, w gminie Krempna. Nazwa wsi oznacza ciche miejsce. Wyjątkowo malownicza, pokryta łąkami dolina ze śladami zabudowań PGR. Położona na terenie Magurskiego Parku Narodowego. Od 2006 roku dolina wsi nie jest dopuszczona do ruchu turystycznego.
Czarne
Dawna łemkowska wieś położona w gminie Sękowa, w powiecie gorlickim (województwo małopolskie). Obecnie są tu tylko dwa domy. W sezonie na terenie wsi prowadzony jest wypas owiec i bydła. Cerkiew z Czarnego została uratowana i przeniesiona do Skansenu w Nowym Sączu. Na jej miejscu znajdują się symboliczne „drzwi do wsi”.
„Czas nagli, wędrowcze. O wspomnienia proszą.
Przekrocz próg Domu, którego może i nie ma.
Czuj się zaproszony.”
D jak…
Darów
Nieistniejąca wieś u południowego podnóża Skibców (776 m n.p.m.) w paśmie Bukowicy, w gminie Jaśliska. W centrum dawnej wsi, znajduje się obecnie chatka myśliwska. Na stokach Skibców nad wsią, rozciąga się rezerwat leśny „Bukowica”.
Długie
To nieistniejąca obecnie wieś łemkowska, położona była nad prawym dopływem Wisłoki, wzdłuż drogi do Wyszowadki w gminie Sękowa. Obecnie teren wypasów i wypalania węgla drzewnego.
„Dachem wysokie Niebo nad Tobą, ścianami las gęsty.
Przekrocz próg Domu tego, a dawnej gościnności smak zaznasz.”
H jak…
Huta Polańska
Huta Polańska to wieś położona u stóp pasma granicznego, w gminie Krempna, w odległości 4 km na południe od centrum Polan. Obecnie znaleźć tu można tylko kościół pw. Św. Jana z Dukli i św. Huberta oraz dwa zabudowania: schronisko turystyczne „Hajstra” i dom rekolekcyjny „Betania”. Nazwa pochodzi od huty szkła, która działała we wsi jeszcze w połowie XIX wieku. W październiku 1944 roku na skutek ostrzału artyleryjskiego między Rosjanami a Niemcami, wieś została zrównana z ziemią.
I jak…
Iwonicz
Wieś położona nad Iwonką, w odległości 4 km od uzdrowiska Iwonicz-Zdrój. Pierwsza pisana wzmianka o Iwoniczu pochodzi z 1427 roku określanym wówczas jako Ywanczepole, a później Ywancze.
Wieś miała kolejno wielu właścicieli, z których ostatni – hrabiowie Załuscy – pozostawili po sobie eklektyczny pałac z 1883 roku w otoczeniu efektownego parku.
Cennym zabytkiem jest kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych z 1464 roku. Podczas działań wojennych w 1915 roku do kaplicy wpadł rosyjski pocisk artyleryjski, który jednak nie eksplodował. Ku pamięci, został on umieszczony w ścianie świątyni.
K jak…
Kąty
Wieś w dolinie Wisłoki powyżej Nowego Żmigrodu, przy starym szlaku handlowym z Węgier. Po raz pierwszy nazwa wsi pojawiała się w źródłach historycznych w 1398 roku jako własność rodu Wojszyków herbu Powała. W XIX działały tu wytwórnia zapałek, zakład hutniczy oraz młyn i warsztaty tkackie. W miejscowości znajduje się kościół katolicki pw. Matki Bożej Królowej Polski.
Klimkówka koło Uścia Gorlickiego
Wioska w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Ropa (do 1999 roku w gminie Uście Gorlickie). Dawna wieś rozciągała się na przestrzeni 2 km wzdłuż Ropy poniżej Uścia. W 1994 roku ukończono budowę zapory na przełomie Ropy i nowe jezioro zalało tereny wsi i stara zabudowa przestała istnieć. Obecnie wieś tworzy grupa nowych domów na przełęczy pomiędzy Kiczerą-Żdżarem a Tanią Górką. Nad Klimkówką biegnie długodystansowy szlak niebieski Rzeszów-Grybów, przez m.in. szczyty Homola (712 m n.p.m.), Sucha Homola (708 m n.p.m.) i Flasza (610 m n.p.m.).
Kotań
Wieś położona nad rzeką Wisłoką, na zachód od Krempnej, w otoczeniu wzgórz Magurskiego Parku Narodowego.
We wsi znajduje się dawna cerkiew greckokatolicka pw. Świętych Kosmy i Damiana, która obecnie pełni rolę kościoła filialnego parafii św. Maksymiliana Kolbe w Krempnej. Jest to jedna z najpiękniejszych cerkwi na Łemkowszczyźnie i jest nazywana „perłą łemkowskiej architektury”. Obiekt znajduje się na trasie Szlaku Architektury Drewnianej (trasa IV sanocko-dukielska).
Wokół cerkwi utworzono lapidarium, do którego przeniesiono 22 zabytkowe nagrobki i kamienne krzyże uratowane z nieistniejących już wsi m.in. Żydowskiego, Nieznajowej i Ciechani. Przed cerkwią stoi ogromna lipa, o której mówi się, że jest tak samo stara jak cerkiew.
Krempna
Krempna to duża wieś położona nad Wisłoką, w powiecie jasielskim. Nazwa wsi pochodzi od słowa „krępy” lub zgodnie z przekazem ludowym od słowa „kram”, ponieważ wędrowni kupcy rozkładali w tym miejscu swoje kramy.
W miejscowości wybudowano w 1971 roku zalew na rzece Wisłoce w Krempnej. Zalew jest zamknięty zaporą wodną, która służy do spiętrzania wody w celach przeciwpowodziowych jako zbiornik małej retencji oraz w celach rekreacyjnych.
Najważniejszym zabytkiem w Krempnej jest drewniana cerkiew grekokatolicka pw. śś. Kosmy i Damiana.
Na wzgórzu Łokieć, na zachód od centrum wsi, znajduje się cmentarz wojskowy z I wojny światowej nr 6, dzieła Duszana Jurkowicza (wybitny architekt słowacki).
W Krempnej znajduje się Ośrodek Edukacyjny Magurskiego Parku Narodowego, który oferuje ciekawą ekspozycję w formie multimedialnego spektaklu prezentującego przyrodę MPN w czterech porach roku.
Nasza propozycja wycieczki rowerowej nr 1 „W Magurskim Parku Narodowym”, rozpoczyna się i kończy w Krempnej.
Krzywa
KRZYWA – dawniej Krywa, to niewielka wieś w centralnej części Beskidu Niskiego, około 20 km od Gorlic. Wieś położona jest na wschodnich zboczach Popowych Wierchów, nad niewielkim dopływem potoku Zawoja. Nazwa Krzywa wywodzi się albo z jej specyficznego „krzywego” położenia, albo od „krzywego” potoku przepływającego przez wieś. Przez Krzywą przebiega Główny Szlak Beskidzki.
U jak…
Uście Gorlickie
UŚCIE GORLICKIE – duża miejscowość na południowym krańcu Jeziora Klimkowskiego, w powiecie gorlickim. Nazwa osady pochodzi od położenia przy ujściu potoku Zdynia do Ropy. Obecna nazwa funkcjonuje od 1952 roku, wcześniej miejscowość nazywała się Uście Ruskie, a jeszcze wcześniej Uście Wołoskie.
Kotań znajduje się na trasie nr 1 proponowanej przez nas wycieczki rowerowej „W Magurskim Parku Narodowym”.
